યાત્રા શબ્દ સાંભળતાં જ મનમાં એના વિષે વિચારવાયુ ઉત્પ્ન્ન થયો ! એને મેં આ રીતે શબ્દ દેહ આપવા પ્રયત્ન કર્યો છે।
યાત્રા એટલે --યે ત્રાયતે ઇતિ યાત્રા --જે તારે છે , જે પથ ઉપર ચાલ વાથીકલ્યાણ થાય કે કલ્યાણકારી અનુભવો થાય તેને યાત્રા કહે છે। આત્માના ઉતકર્ષ માટે જે પ્રયત્ન કરીએ , જાપ, સાધના ,સહાનુભૂતિ ,દયા, કરુણા વિગેરે સાથે જીવન વિતાવીએ તે જીવન-યાત્રા છે।
યાત્રા એ ગતિ સૂચક શબ્દ છે। બ્રહ્માંડની બધી ગતિવિધિ એ યાત્રા છે। ઝરણાનું ઉદ્દગમ થી સાગર મિલન એ યાત્રા છે। જીવનયાત્રામાં - જન્મ અમરજિયાત અને જીવનયાત્રાનાં કર્મો મરજિયાત। યાત્રામાં શીખવા મળે છે ;જે માણ્યું તેનો આનંદ। નવા અનુભવો મળે છે।
શરીરની યાત્રા એટલે ,જન્મ સમયના અબુધ, અપંગપણાથી શરૂ થયેલી યાત્રા। માતા પોષણ આપે, મળ-મૂત્ર બીજા સાફ કરે તો જ બાકી એ નર્કમાં પડયા રહિયે । થોડી ઉંમર થતાં જાતે ખાતા-પીતાં ,મળમૂત્ર વિસર્જન કરતાં શીખીએ। શાળામાં અને ઘર મા જાતજાતનું શિક્ષણ મેળવીએ। શરીર યુવાન થતાં ગૃહસ્થાશ્રમ શરૂ કરીએ . વિત્ત ઉપાર્જન માટે મહેનત કરીએ .એ દરમિયાન સારા-માઠા અનુભવોમાંથી ટીપાઈને સમજશક્તિ કેળવીએ અને ઉત્તરાવસ્થામાં અનુભવનું ભાથું નાનાને વહેંચીએ। આ શરીર યાત્રા શું શીખવે છે ? કે , હે અબુધ માનવ , જે રીતે , આ શરીર જન્મ સમયે અજ્ઞાની છે એ જ રીતે તું પણ જન્મ સમયે ઈશ્વરથી -પરંબ્રહ્મથી- અજ્ઞાત છે। જેમ જેમ શરીર અને જીવનની યાત્રા આગળ ધપે છે તેમ તેમ મનની યાત્રાને વધારવી એ માનવીના જ હાથમાં છે , જેમ જેમ શિક્ષણ મળતું જાય --બાળપણમાં સફાઈ બીજા કરે તેમ જ મનની -શારીરિક અને માનસિક -સફાઈ ગુરૃઓકરે। -- તેમ તેમ સમજશક્તિ અને ગ્રહણશક્તિ વધતી જાય .અને તેમ તેમ યાત્રા પણ વધતી જાય . આ યાત્રામાં- શારીરિક અને માનસિક બન્નેમાં કંટકો ,ષડરિપુઓ ,અવરોધો તો કરશે જ ; કિન્તુ એ બધાને ધીરજ અને દ્રઢતાથી પાર કરવાના આહુતિ-યજ્ઞ સાથે ; જેને ગીતામાં કર્મયજ્ઞ કહ્યો છે ; તેની સાથે યાત્રામાં આગળ વધવાનું છે। અને અંતિમબિંદુએ પહોંચવાનું છે।
યાત્રા શબ્દ સાથે બીજો અર્થ સમાયેલો છે ;તે તીર્થયાત્રા। સામાન્ય રીતે આજ અર્થ લેવાય છે। તારે તે તીર્થ। આ શરીર એક તીર્થ છે। જ્યા નિષ્કામ ભક્તિનું રસાયન ભક્તને અજવાળે તે તીર્થાટન। મનનો સંયમ , મધુરવાણી , દાનધર્મ તીર્થ છે।
ત્રણે --શારીરિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક જીવનયાત્રાનું લક્ષ્યબિંદુ એક જ છે ; જ્યાથી આવ્યા ત્યાં ફરી પાછા પહોંચવું। આ અંશબ્રહ્મે એ પરમબ્રહ્મમાં ભળી જવું। જયારે ત્યાં સુભગ-મિલન થાય ત્યારે આ યાત્રાનો અંત આવે . અસ્તુ।
30\10\2020
No comments:
Post a Comment