પ્રસ્તાવના ---
એક ચિત્ર હતું. તળાવમાં બે દાંડી . એક ઉપર ખીલેલું કમળ .બીજી ઉપર ખરી પડેલી પાંદડીઓ અને રહી ગયેલ અંદરના રેષાઓ. બન્ને ડાળી ઉપર એક એક પગ ટેકવીને લાંબી ચાંચવાળું બેઠેલું પંખી .આ ચિત્ર ઉપરથી કલ્પના કરી લેખન કરવાનું હતું . મેં આવી કલ્પના કરી . પછી નીચેનું કાવ્ય લખ્યું . એક પંખી બેઠું છે, બે ડાળ ઉપર એક એક પગ ભેરવીને . સૂક્ષ્મ અર્થ કરીએ તો ; આ પંખી તે કોણ ? આતમ પંખી . બે ડાળ છે તે આ સંસારની બે વૃત્તિઓનું પ્રતીક છે .ભોગવૃત્તિ અને મુમુક્ષુવૃત્તિ . પંખી વિચારે છે , કઈ ડાળ ઉપર જઈ બેસું ? ખીલેલાં મઘમઘતાં લોભામણા પુષ્પ વાળી ડાળ ઉપર ?, જયાં જગતનો સર્વ આનંદ સમાયેલો છે ,કે પછી , શુષ્ક ફૂલવાળી ડાળી ઉપર ? ખીલેલાં મઘમઘતાં ફૂલવાળી ડાળી એ ભોગવૃત્તિ છે બીજી ડાળ એ બ્રહ્મત્વની ખોજ માટેના બીજવાળી ડાળ છે. ચિત્ર પૂછે છે , શું સ્વીકારશો ? શેમાં લોભાશે ? પંખી ક્યાં જઈ બેસશે ? ---- એક બીજો સંદેશો આપે છે ; મઘમઘતાં સુંદર આનંદમાં અને દુ:ખથી શુષ્ક કંટકવાળા સમયે પણ બન્ને પગે બેઉ સ્થિતિમાં સમતોલ રહી , જીવનમાં સમભાવે ઝૂલતા રહેવું .
કાવ્ય ઝૂલતા રહેવું
ઓરે ઓ પંખીડા ! ઊતર્યું તું આ જગે .
ઊડતાં અટવાયું , આ બે ડાળ વચાળે !
શું વિચારે ? ફૂલ સૂંઘું ,કે જઈ બેસું બીજે મથાળે ?
ફૂલ તો કોમળ, મદિર , સુગંધવાળું; લલચાવે ,;
બીજામાં તો રેષા કાઠા , બેસવું પડશે ભારે !
કોમળ સેજ અને મધુરતા રસમય, ઉભયને ત્યજીને !
કિન્તુ
પંખી ઊડ્યું ,જઈ બેઠું રેષાને મથાળે .
ચાંચ ભેરવી, ખોતરી કાંટાને ,શૂળ દૂર ફેંકે ;
મથે મેળવવા અમૃતરસ , ને પામવા બ્રહ્મપદને !
"બેલા" દૂરથી દેખે, હરખે , જોઈ ,પંખીના આત્મતત્વને .
18\8\2021
3.45 પી.એમ.
No comments:
Post a Comment