જૂઠ ઉપર નિબંધ (વાચકમ બેઠકમાં)

 આપણે શા માટે જુઠ્ઠું  બોલી જાતને છેતરીયે છીએ ?

સૌ પ્રથમ આપણે જુઠ્ઠું  બોલવાની પ્રેરણા વિષે વિચારીએ. માનવી શા કારણથી જુઠ્ઠું  બોલવા પ્રેરાય છે ?એક કારણ છે , લોભ અથવા લાલચ . જૂઠું બોલવાથી કોઈક પ્રકારનો ફાયદો થવાની આશા હોય ત્યારે માનવી જૂઠું બોલે છે . ક્યારેક કાંઈક કોઈક પાસેથી પડાવી લેવા - જેમ કે પેલી વાર્તામાં બતાવ્યું છે . બ્રાહ્મણ બકરીના બચ્ચાંને લઈને જતો હતો પરંતુ ધૂતારાઓને એ પડાવી લેવું હતું તેથી બ્રાહ્મણને તે કૂતરું લઇ જાય છે એવું ઠસાવીને બકરીનું બેચુ પડાવી લીધું ! -ની વૃત્તિ. 

  બીજું , જ્યારે માનવીને પોતાને જ જ્યારે ,પોતે કાંઈક ખોટું કર્યાનો એહસાસ થાય ત્યારે તે કાર્ય છુપાવવા માટે જૂઠું બોલે છે . તો વળી, ક્યારેક કોઈકને સજામાંથી બચાવવા સદ્ભાવે જૂઠું બોલે છે . અથવા ક્યારે ધર્મસંકટમાં આવી પડવાથી જૂઠું બોલે છે . આવા જૂઠ ને મહાભારતમાં - જેને પાંચમો વેદ કહ્યો છે -એમાં વ્યાસજીએ પણ માન્ય રાખ્યું છે . "અશ્વથામા મરાયો " 

  પરંતુ , માનવી પોતાને જ શી રીતે છેતરે છે ? ! તો, "આટલું જરાક જ ખોટું કરીશ તો કોઈ પાપ નહીં લાગે " એ વિચાર સાથે મનને કોઈક રીતે સમાધાન આપી દઈએ ,તે, જાતને છેતરી ગણાય . જે જવાબદારી સોંપાઈ હોય ,તે , વફાદારી પૂર્વક નિભાવવામાં ટાંચટોયા કરીને મનને મનાવીએ કે ,"ચાલી જશે કઈ વાંધો નહીં આવે " તે મનોભાવ જાતને છેતરે છે . ગુનાહિત પ્રવૃત્તિ કરતાં થતાં ખચકાટને વાહિયાત કારણથી એ ગુનો નથી પણ યોગ્ય જ છે ,એવું મનમાં ઠસાવવાનો પ્રયત્ન ,તેનું નામ જાતને છેતરવી .

 આવી વૃત્તિથી જ બાંધકામો તૂટી પડે છે . સિમેન્ટમાં થોડી રેતી ભેળવવાથી નાણાકીય ફાયદો થશે અને કોઈને કાંઈ ખબર નહીં પડે એ જાતને છેતરતું જૂઠ  છે . કામ કરવામાં ઢીલ કરીયે આ મનોવૃત્તિ જ જાતને છેતરવાના જૂઠ નો પાયો બને છે . આ વૃત્તિ ઉન્નતિ માટે હાનિકારક તો છે જ , સાથે સાથે તે એદી અને આળસુ બનાવે છે . દંભી વર્તનથી જાત છેતરાય છે . આપણે કોઈકને છેતરીએ  છીએ ત્યારે આપણે  આપણી જાતને જ છેતરીએ છીએ . છેતરવાનું મૂળ જૂઠ  છે . એ ન હોત  તો છેતરપિંડી પણ ન હોત  .જે માણસ જૂઠું બોલે છે , તે પોતાના અસ્તિત્વના નકારે છે . વારંવાર જૂઠું બોલવાથી આદત પડી જાય છે ; અને તેથી મન કુંઠિત થઇ સંવેદનહીન થઇ જાય છે .માનવતાનો એક એક અંશ દરેક જુઠ  વખતે મરતો જાય છે . સ્થૂળ જુઠ  તો પકડાય છે ,પણ , આ , માનસિક સ્તરે આચરેલા જુઠને  આપણે માનસિક વ્યભિચાર કહી શકીએ ; જેની કોઈ સજા કાયદામાં નથી . 

    કવિ શ્રી દલપતરામે લખ્યું છે ," ભોંયમાં પેસી ભોંયરે કરીએ છાની વાત , ઘડીએ મનમાં ઘાટ ,તે , જાણે  જગતનો તાત "માટે , જગતના તાતની દ્રષ્ટિમાં હીણા  ન બનવું હોય તો જૂઠું બોલી ને કે બીજાને કે સ્વયંને છેતરવાની લાલચને વેગળી રાખવી જરૂરી છે . 

23 Feb. 2021